Le Luge et le noix (The Sledge and the walnut)

The original recording of the song by Jacques Brel Ne me quitte pas (lit transl. Do not leave me), proposes a particularly hard scenery in terms of lyrics, as opposed to the English version of the song, namely If you go away. Should we consider the evident intentions of the author, we can understand the latter and milder version, to arise as a relative departure from the original.

The French song is revealed via a constant interchange of sensitivity and cruelty; being a waterfall of exemplary honesty it lures the audience into a pleonastic confession. With ambivalent dynamics of identification the experience arises as a fluid one…Thus, depending on our emotional states, we may side with the confesser or the confessor. There is no given prospective choice in this case, since the forceful power of the lyrics as well as our personal emotional state, function and “decide” beyond reasonable processing. Thus, with the consciously pompous dignity, which is characteristic of the song, each word succumbs to gravity so as to roll towards the ground, just as one’s tears do when we cry, and reminds us on every moment that both words-sighs, and eloquand tears constitute, at all times, a successful coalition for the purposes of music.


Should one identify with the performer drifting into a crushing corporality becomes unavoitable. An exhalation that shall never be followed by its natural other - an inhalation, imposes the closing of the shoulders so that the abdomen is pressed in order for the body to eventually become a round ball; the natural conclusion being that one tumbles down on the flour, just as Brel does in the song’s maternal performance during the 1966 television show Le Palmarès des chansons.

Then again, should one take the position of the listener (not such an innocent positioning, as by doing so one agrees to be submitted to a dispiriting confession), the musical fall creates an imaginary distance, one that increases as the faith and the strength of the performer are reduced. The words function with the emphatic power of the cinematic panoramic view. The other departs diminuted up to the point of disappearance. As the song develops, one has to negotiate an image that shrinks, is reduced, disappears; just as the lyrics indicate, one is faced with “The shadow of [their] shadow, the shadow of [their] hand, the shadow of [their] dog”. Perhaps on occasion it crosses the listener’s mind to reach one’s hand and save the narrator from a definite drowning; however shadows are not to be saved and furthermore, such pain does not admit beneficence, only punishment. Hence, one hears the ultimate four invocations (“do not leave me”), with their back turned to them, that is provide one has not already begun walking towards a different direction, or at least has not turned the look elsewhere.


The very title of the song’s English conveyance reveals different intentions from the original. If you go away, presupposes the potential for negotiation where the French song comes as the moral of an ending. If is complemented by a but at the second half of the song, to create a dialectic dinamics that cancels the straining force of the French song and takes even the music, into instrumental adventures that allow one to enlist the song in the “easy listening” family. Contrary to the French instrumentation, where no aspect of it could possibly be characterized as “easy”, in this version, the very first three notes are bone-breaking with their decisive violence; just as decisively violent are the hits of the fingers on the piano and the hammers on the strings.

By specifying the consummation as a potential, If you go away decreases the dramatic convention and allows for dialectic prospect in the drama of the French original. The argumentation of If you go away is, even though predictable, well structured so that it does not exclude the possibility and prospect of a potential solution. It is not accidental that Shirley Bassey, in one of the most famous English versions of the song, emphasizes with triumphant vigor the line “but if you should stay” and hence redirects the load of the communicative effort on that very element. When Ne me quitte pas forbids communication and does not foresee any other likelyhood (the song seems to occur after the elimination of any prospect), If you go away poses the potential as a narrative line and overwhelms one with promises, dilemmas and projections.

I am unaware of whether Nina Simone has randomly selected to interpret the song in its original form with French lyrics; however I do not believe this to be the case. I suppose nothing would be left at random by a person of the range of Nina Simone, especially if we acknowledge the fact that had she opted for the othervariant of the song, the potency of her interpretation would be significantly weakened by the performative potential of the English lyrics.

As always, Simone is blazingly moving in this song: she hesitantly introduces us to the first words with a breath which is timidly followed by music…This is a dominant characteristic of this particular recording, since while she is singing, the symphonic instrumentation seems to be subordinated into a noble attendant lacking any competitive aspirations. Very differently to Brel’s tomb interpretation, Simone does not ‘spend’ herself as Brel does (by the end of the song Brel has is courageously exhausted, both emotionally and physically). With a noble sensitivity she uses the harsh hand of the French lyrics to caress us. Her foreigner’s pronunciation does not in the end alienate one from the potential of identification - on the contrary her effort to pronounce French properly is altogether moving. With a subtle emphasis a l'anglaise on the letters p and q she creates a special frame of conspiracy between the performer and the audience. I have never seen her performing it; nonetheless I can imagine her as I have seen her doing with other songs, introvert, withdrawn, sitting at the piano as usual, in a position anything but communicative, with her eyes shut, inviting esoteric landscapes different from those often sought by performers in their contact with the audience…The moments where you become convinced that she is aware of the meaning of what she sings are numerous; the way she positions herself on the words is not that of dispatching a task as is often the case with singers performing in a foreign language, but performative, projecting thus the correct value of poetry.

Hence, it is not until the end of the song that the Important Error is made, a revolutionary mistake which ultimately condenses the prospect of reaction to the game of the emotional power of songs. Speaking of the sky and its colors, instead of pronouncing “le rouge et le noir”, which means “the red and the black” Nina Simone invents the surreal “le luge et le noix”, which in English means “the sledge and the walnut”. Thus, a monumental subversion in the history of the interpretations of this song arises by mere accident. Absurd incoherence is inoculated in finely organized poetry, the lyrics, imposing thus a smile that will be followed by laughter and will reveal the ridiculous fact, that being the pain of divorcement.

By mistake, but perhaps also out of a hyper political sense, Simone rebels with Brechtian ethics against the fascist blackmail possed as power in the song, leaving critical space for the ludicrous, the idiotic and the foolish. Only by taking such distance can were hear the song over again, laughing at despair and mocking squalidness. The invasion of the real is constituted, and henceforth it acquires an historical value in the tradition of the song, providing the possibility of a different connection via this monument of emotional songcraft.

Christodoulos Panayiotou
Translated from Greek by my sis Andry Panayiotou

The greek version:

Le Luge et le noix (Το Έλκηθρο και το καρύδι)

Η αυθεντική ηχογράφηση του τραγουδιού του Jaques Brel Ne me quitte pas (Μη με αφήνεις), προτείνει ένα ιδιαίτερα σκληρό στιχουργικό τοπίο σε αντίθεση με την αγγλική εκδοχή κάτω από τον τίτλο If you go away (Αν φύγεις). Η δεύτερη, πολύ πιο ήπια προκύπτει σαν παραδρόμηση αν αναλογιστούμε τις αρχικές προφανείς προθέσεις του δημιουργού.

Στα γαλλικά το τραγούδι αποκαλύπτεται μέσα από μια συνεχή εναλλαγή ευαισθησίας και σκληρότητας. Σαν ένας καταρράκτης υποδειγματικής ειλικρίνειας παρασύρει τον ακροατή σε μια πλεοναστική εξομολόγηση. Με αμφίρροπη τη δυναμική ταυτισης η εμπειρία προκύπτει ρευστή... Ανάλογα λοιπόν με τις συναισθηματικές μας συγκυρίες μπορούμε να παραταχθούμε στην πλευρά του εξομολογητή ή του εξομολογούμενου. Η προοπτική της επιλογής εδώ δεν είναι δεδομένη καθώς η εκβιαστική δύναμη της στιχουργίας όπως επίσης και η προσωπική συναισθηματική μας κατάσταση λειτουργούν και «αποφασίζουν» πέραν της λογικής επεξεργασίας. Με απόλυτα συνειδητοποιημένη λοιπόν την πομπώδη επιβλητικότητα που το χαρακτηρίζει, κάθε λέξη του τραγουδιού υποκύπτει στην βαρύτητα για να κυλήσει προς το έδαφος, όπως ακριβώς τα δάκρυα όταν κλαίμε, υπενθυμίζοντας μας κάθε στιγμή ότι τόσο τα λόγια-αναστεναγμοί, όσο και τα εύγλωττα δάκρυα αποτελούν πάντα πετυχημένο συνασπισμό για τους σκοπούς της μουσικής.

Αν κανείς ταυτιστεί με τον ερμηνευτή δεν μπορεί παρά να παρασυρθεί σε μια συνθλιπτική σωματικότητα. Μια εκπνοή που ποτέ δεν θα ακολουθήσει μια φυσική άλλη εισπνοή, θα επιβάλει στους ώμους να κλείσουν προς τα μέσα πιέζοντας την κοιλιά, για να γίνει τελικά το σώμα μια μπάλα με φυσική κατάληξη να σωριαστεί κανείς στο πάτωμα όπως ακριβώς σωριάζεται ο Brel στην μυθική ερμηνεία του κατά την τηλεοπτική εκπομπή του 1966 Le Palmarès des chansons.

Αν πάλι κανείς τοποθετηθεί ως ακροατής (όχι και τόσο αθώα θέση καθώς αποδέχεται να υποστεί μια αποκαρδιωτική εξομολόγηση), η μουσική κατρακύλα δημιουργεί μια φανταστική απόσταση που αυξάνεται όπως μειώνεται η πίστη και οι δυνάμεις του ερμηνευτή. Οι λέξεις λειτουργούν με την εμφαντική δυναμική του κινηματογραφικού πανοραμικού πλάνου. Ο άλλος απομακρύνεται μειωμένος μέχρι να εξαφανιστεί. Όσο το τραγούδι λοιπόν εξελίσσεται έχετε να διαπραγματευτείτε μια εικόνα που μικραίνει, μειώνεται, εξαφανίζεται, όπως ο στίχος το υποδηλώνει, έχετε μπροστά σας «Την σκιά της σκιάς σας, την σκιά του χεριού σας, την σκιά του σκυλιού σας». Ίσως κάποιες στιγμές σας περνά από το μυαλό να απλώσετε το χέρι και να τον σώσετε από τον πνιγμό, αλλά δεν σώζονται οι σκιές και τέτοιος πόνος δεν επιδέχεται εξάλλου ελεημοσύνη, μόνο τιμωρία, έτσι τελικά τις τελευταίες τέσσερις επικλήσεις («μην με αφήνεις») τις ακούτε με γυρισμένη την πλάτη αν δεν έχετε ήδη αρχίσει να περπατάτε προς την αντίθετη κατεύθυνση, ή τουλάχιστον με αποστρεμμένο το κεφάλι κοιτάτε κάπου αλλού.


Η αγγλική μεταγραφή του τραγουδιού αποκαλύπτει διαφορετικές προθέσεις ήδη από τον τίτλο. Το If you go away, προϋποθέτει μια διαπραγματευτική δυνατότητα εκεί που το γαλλικό τραγούδι έρχεται σαν επιμύθιο μιας κατάληξης. Το if συμπληρώνεται από το but (if you stay)
στο δεύτερο μέρος του τραγουδιού για να δημιουργήσει μια διαλεκτική δυναμική μου αναιρεί τον εκβιαστικό μονόδρομο του γαλλικού τραγουδιού και που παρασύρει ακόμη και την μουσική στις ενορχηστρωτικές περιπέτειες του "easy listening". Σε αντίθεση με την γαλλική ενορχήστρωση όπου τίποτε δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί "easy", οι τρεις πρώτες νότες κιόλας σου σπάνε τα κόκαλα με αποφασιστική βιαιότητα όπως αποφασιστικά βίαια κτυπάνε τα δάκτυλα το πιάνο και τα σφυριά τις χορδές.

Καθορίζοντας το συντελεσμό ως δυνατότητα το If you go away μειώνει την τραγική συνθήκη και αφήνει μια εναλλαχτική δυνατότητα στο δράμα του γαλλικού πρωτότυπου. Η επιχειρηματολογία του, αν και προβλεπόμενη είναι καλά δομημένη έτσι που να δίνει τη δυνατότητα και την προοπτική για μια πιθανή επίλυση! Είναι συμπτωματικό το ότι σε μια από τις γνωστότερες αγγλικές εκδοχές του τραγουδιού η Shirley Bassey τονίζει κάθε φορά με θριαμβευτική δύναμη τον στοίχο "but if you stay", τοποθετώντας ακριβώς εκεί το βάρος της επικοινωνιακής προσπάθειας. Εκεί που το Ne me quitte pas απαγορεύει την επικοινωνία και δεν προβλέπει καμιά άλλη προοπτική (ακριβώς το τραγούδι φαίνεται να προκύπτει μετά το τέλος της κάθε προοπτικής), το If you go away θέτει την προοπτική σαν αφηγηματική γραμμή και σε κατακλύζει από υποσχέσεις, διλήμματα και προβολές.

Δεν ξέρω αν είναι τυχαίο το ότι η Nina Simone επέλεξε να ερμηνεύει το τραγούδι στην αυθεντική του μορφή με γαλλικούς στίχους. Πιστεύω πως όχι. Μάλλον τίποτα δεν είναι τυχαίο σε μια τέτοια εμβέλεια, πόσο μάλλον αν αποδεχτούμε ότι η ερμηνευτική της δύναμη θα αποδυναμωνόταν με τον διαπραγματευτικό χαρακτήρα της αγγλικής στιχουργίας.

Η Simone είναι σε αυτό το τραγούδι, όπως πάντα, απροκάλυπτα συγκινητική, εισαγάγωντας μας διστακτικά στις πρώτες λέξεις με μια ανάσα, για να την ακολουθήσει δειλά η μουσική... Χαρακτήρας που διέπει τη συγκεκριμένη ηχογράφηση καθώς όσο τραγουδά, η συμφωνική ενορχήστρωση φαίνεται να υποτάσσεται σε ευγενή συνοδό δίχως αξιώσεις ανταγωνισμού. Πολύ διαφορετική λοιπόν από την «επιτύμβια» ερμηνεία του Brel, η Simone δεν ξοδεύεται όπως τον πρώτο (όπου μέχρι το τέλος του τραγουδιού έχει θαρραλέα εξαντληθεί όχι μόνο συναισθηματικά αλλά και σωματικά). Με ευγενή ευαισθησία σε χαϊδεύει με το σκληρό χέρι της γαλλικής στιχουργίας και με μια προφορά που τελικά δεν σε απομακρύνει από την προοπτική ταύτισης. Αντιθέτως η προσπάθεια της να προφέρει σωστά τα γαλλικά σύμφωνα είναι καθόλα συγκινητική. Με τον ελαφρύ τονισμό a l'anglaise του p και του q δημιουργεί ένα ιδιαίτερο πεδίο συνωμοσίας μεταξύ του ερμηνευτή και του ακροατή. Δεν την έχω δει ποτέ να το τραγουδά, αλλά την φαντάζομαι όπως την έχω δει σε άλλα τραγούδια, εσωστρεφή, αποκομμένη, να κάθετε όπως συνήθως στο πιάνο, με μια στάση κάθε άλλο παρά επικοινωνιακή, κλείνοντας τα μάτια να προσκαλεί εσωτερικά τοπία διαφορετικά από αυτά που επιδιώκουν συχνά ερμηνευτές στην επικοινωνία τους με το κοινό.... Ο τρόπος που τοποθετείται πάνω στις λέξεις δεν είναι διεκπεραιωτικός, όπως συμβαίνει με τραγουδιστές που τραγουδούν σε ξένες γλώσσες, αλλά ερμηνευτικός προβάλλοντας τη σωστή αξία της ποίησης.

Δεν είναι λοιπόν παρά στο τέλος του τραγουδιού όπου συντελείται το Σημαντικό Λάθος. Ένα επαναστατικό λάθος που τελικά συμπυκνώνει την προοπτική αντίδρασης στο παιχνίδι αυτό της συγκινησιακής δύναμης των τραγουδιών. Μιλώντας για τον ουρανό και τα χρώματα του, η Nina Simone αντί να προφέρει τον στίχο "le rouge et le noir" που σημαίνει το κόκκινο και το μαύρο, εφευρίσκει το σουρεαλιστικό "le luge et le noix" που σημαίνει στα γαλλικά «το έλκηθρο και το καρύδι». Προκύπτει έτσι από ατύχημα μια ανατροπή που στέκει ως μνημείο στην ιστορία των ερμηνειών αυτού του τραγουδιού. Στην καλά οργανωμένη ποίηση τον στίχων, εμβολιάζεται η παράλογη ασυναρτησία, επιβάλλοντας ένα χαμόγελο που θα ακολουθήσει το γέλιο για να αποκαλύψει το γελοίο αυτό πράγμα του είναι τελικά ο πόνος.

Απο λάθος, αλλά ίσως και από μια υπερπολιτική αίσθηση, η Simone επαναστατεί με Μπρεχτική ηθική στον φασιστικό εκβιασμό που ως δύναμη κατέχει το τραγούδι αφήνοντας κριτικό χώρο για το το ηλίθιο και το παλαβό. Από αυτή την απόσταση και μόνο μπορούμε να ακούσουμε ξανά το τραγούδι από την αρχή γελώντας με την απελπισία και κοροϊδεύοντας την εξαθλίωση. Η εισβολή του πραγματικού συντελείται εδώ και αποκτά ιστορική σημασία στην παράδοση του τραγουδιού δίνοντας μια δυνατότητα διαφορετικής αναγνώσης μέσα από αυτό το μνημείο της συγκινησιακής τραγουδοποιίας!